Zenia Dimitrakopoulou 'Seasons' @ Art Space 24, Athens, March-April 2010
Ζένια Δημητρακοπούλου 'Εποχές' @ Χώρος Τέχνης 24, Αθήνα, Μάρτιος-Απρίλιος 2010
Summer
Stillness;
Penetrating a rock
The voice of a cicada.
Matsuo Bashō
Winter
The world of dew
a world of dew it is indeed;
and yet, and yet.
Kobayashi Issa
Spring
Cherry blossoms are likewise in full bloom
on the other shore
of the life's stream.
Kobayashi Issa
Autumn
Dew dripping, dripping...
could I wash in it the dust
of the floating world.
Matsuo Bashō
Καλοκαίρι
Όλα σωπαίνουν:
η φωνή του τζίτζικα
σχίζει τον βράχο.
Matsuo Bashō
Χειμώνας
Ο κόσμος της πάχνης
κόσμος της πάχνης είναι·
κι ωστόσο, κι ωστόσο.
Kobayashi Issa
Άνοιξη
Έτσι θ’ανθίζουν
κι οι κερασιές στην άλλη
όχθη της ζωής.
Kobayashi Issa
Φθινόπωρο
Δροσιά: πώς αλλιώς
να ξεπλύνεις την τόση
σκόνη του κόσμου.
Matsuo Bashō
"ZENIA DIMITRAKOPOULOU: SEASONS", M. Rogakos (catalogue)
"ΖΕΝΙΑ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ: ΕΠΟΧΕΣ", Μ. Ρογκάκος (κατάλογος)
Προκειμένου να διευρύνει την εμπειρία της ζωής του ο άνθρωπος αναζητεί τρόπους να συντονισθεί με τις εποχές του χρόνου. Πέρα όμως από την τεχνική τους κατάσταση, οι αλλαγές στην φύση υπενθυμίζουν στο ανθρώπινο υποσυνείδητο την προσωρινότητα και το πεπερασμένο της ζωής. Αυτή η τελευταία διάσταση των εποχών ενέπνευσε όλες τις τέχνες στην ιστορία του πολιτισμού. Ίσως η πιο χαρακτηριστική μορφή τέχνης που συνδέεται με τις εποχές είναι τα ‘χαϊκού’ – είδος ποίησης που εμφανίστηκε στην Ιαπωνία τον 16ο αιώνα.Στην αυθεντική μορφή τους, τα χαϊκού είναι μικρά ποιήματα από συνολικά 17 συλλαβές σ’ έναν ενιαίο στίχο – η πιο σύντομη μορφή ποίησης στον κόσμο που διαβάζεται σε μία αναπνοή. Περιγράφουν εικόνες από την φύση και δίνουν στοιχεία για την εποχή του χρόνου μέσα από τα ‘κίγκο’ – εποχιακές λέξεις. Τα χαϊκού συμπυκνώνουν ευφυΐα και σοφία, που εκφράζονται με λυρική ή χιουμοριστική διάθεση, ενώ συχνά υπάρχει το στοιχείο της έκπληξης. Στα χαϊκού σημαντική θέση έχουν η φύση, οι εποχές και τα χρώματα, η ομορφιά των λέξεων και των αντιθέσεων, ενώ το νόημα υπεκφεύγει.
Η Ζένια Δημητρακοπούλου εμπνέεται από την επενέργεια των χαϊκού, και φιλοτεχνεί εικόνες των εποχών δίνοντας την ουσία τους μέσω μεταμορφώσεων σε τμήματα δένδρων. Ασχολήθηκε με το δέντρο στην ζωγραφική ήδη από τα φοιτητικά της χρόνια. Όπως Πιτ Μοντριάν (1872-1944) στο πρώιμο έργο του, βρήκε ότι το δένδρο μπορεί να γίνει ένα όχημα προς την αφαίρεση.
Η Δημητρακοπούλου καταφέρνει με λίγα στοιχεία να προσφέρει μία πλούσια αίσθηση που ανοίγει έναν μαγικό κόσμο εντός μας. Τα εικαστικά της κίγκο είναι αυστηρά επιλεγμένα με αναφορές στο φως, τα σχήματα και τα χρώματα. Το δένδρο βρίσκεται πάντα εμπρός από ένα καθαρό φόντο. Έτσι κάνει ζωντανά αισθητό στον θεατή το ρόλο του ως ενδιάμεσος σύνδεσμος γης και ουρανού. Ο κορμός λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ ρίζας και κλαδιού. Ξεκινά από την γη ως στερεή βάση και καταλήγει προς τον ουρανό ως υπερβατικό πέρας.
Ο τρόπος με τον οποίο το δένδρο μεταβαίνει από τη μία εποχή στην επομένη αντικατοπτρίζει τις αλλαγές στην φύση και ταυτόχρονα εντάσσεται σ’ έναν ρυθμό που φανερώνει μία εξέλιξη από την πληρότητα προς το κενό και -κατ’ επέκταση- από την ύλη προς το πνεύμα. Την Δημητρακοπούλου ενδιαφέρει το θέμα του ρυθμού. Η επανάληψη που επιδιώκει στα δίπτυχα έργα της, με διαφορετική διάταξη στη μεταξύ τους συσχέτιση, δημιουργεί ένα ρυθμικό αποτέλεσμα που αντιστοιχεί στους εσωτερικούς μηχανισμούς της ζωής.
Το δένδρο παίρνει μορφή με την αυθόρμητη γραφή της καλλιγραφίας που εμπνέει η Ιαπωνική τέχνη. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ενός συντονισμού. Η Δημητρακοπούλου έχει προσανατολισμό την έκφραση, άνευ προσχεδίου και χωρίς λογικό υπολογισμό. Συντονίζεται με τον εαυτό της και -κατ’ επέκταση- με το σύμπαν. Η φιλοσοφία του Ζεν, η οποία προτείνει τον διαλογισμό ως κλειδί για έναν ιδανικό τρόπο ζωής στην αυθεντική και αγνή της υπόσταση, διανοίγει την δίοδο που οδηγεί στην δημιουργία. Το αποτέλεσμα δεν προδιαγράφεται, αλλά αποκαλύπτεται πάντα μ’ εκπλήξεις.
Άνοιξη: Δύο ανεξάρτητα έργα διαφορετικών σχημάτων. Το δένδρο συνδυάζει φύλλα με άνθη. Εκφράζει την αίσθηση της βίαιης γέννησης – μία γιορτή μέσ’ από τον πόνο. Η ενέργεια είναι συγκεχυμένη και διάχυτη.
Καλοκαίρι: Δύο ζεύγη καθέτων έργων σε διαφορετικά μεταξύ τους ύψη. Η αίσθηση είναι ανάλαφρη και παιχνιδιάρικη. Παιγνίδισμα στα χρώματα των φύλλων και των κλαδιών καθώς διαπερνώνται από θερμή ενέργεια. Ο ήλιος εξαϋλώνει τα χρώματα. Ζέστη και φως δημιουργούν οφθαλμαπάτες.
Φθινόπωρο: Τέσσερα ζεύγη καθέτων έργων σε διαφορετικά μεταξύ τους ύψη. Το φθινόπωρο είναι μία μεταβατική εποχή μεταξύ θερινής χαλαρότητας και χειμερινής αυστηρότητας. Εκφράζει μία μελαγχολική αίσθηση. Τα φύλλα θροΐζουν στον άνεμο. Τα κλαδιά, απαλλαγμένα από χρώματα, σχηματίζουν αφαιρετικές γραμμικές συνθέσεις. Η καμπυλότητα των σχημάτων δημιουργεί έντονο ρυθμικό αποτέλεσμα.
Χειμώνας: Δύο ξεχωριστά τετράγωνα έργα κι ένα τρίτο, μακρόστενο. Τα κλαδιά αρχίζουν να γυμνώνονται. Η φύση ωριμάζει, παγώνει και οδεύει προς μαρασμό. Ο χειμώνας εκφράζει το πέρασμα προς τον θάνατο – μία εξωπραγματική κατάσταση, ένα τέλος που μπορεί να είναι ταυτόχρονα και αρχή.
Οι εποχές του χρόνου αντιπροσωπεύουν έναν πλήρη κύκλο ζωής. Κάθε εποχή έχει το δικό της στίγμα, την δική της ποίηση και ομορφιά. Με την ζωγραφική της η Δημητρακοπούλου παρουσιάζει ευανάγνωστα το φυσικό διαδοχικό πέρασμα από την άνοιξη στον χειμώνα, σα να πρόκειται για την ζωή μας. Η έρευνά της για τις εποχές τελικά προδίδει το συμπέρασμα ότι παρά την φαινομενική ποικιλία στο πέρασμα του χρόνου το αισθητικό αποτέλεσμα είναι ενιαίο.
Μεγακλής Ρογκάκος
Επιμελητής ACG Art & Ιστορικός
Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος
In order to enhance his life’s experience man seeks ways by which to coordinate with the seasons. Apart however from their technical conditions, changes in nature recall in man’s subconscious the precarious and finite quality of life. This latter dimension of the seasons has inspired all the arts in the history of civilization. Perhaps the most distinctive art form associated with the seasons is the 'haiku' – a type of poetry that appeared in Japan in the 16th century.
In their original form, the haiku are small poems of a total of 17 syllables in a single verse – the world’s shortest form of poetry to be read in a single breath. They describe images from nature and provide information on the season through the 'ginkgo' - seasonal words. The haiku condense wit and wisdom, expressed in lyrical or humorous mood, while often retaining the element of surprise. Nature, seasons and colors, the beauty of words and oppositions, play an important role in haiku, and the meaning is elusive.
Zenia Dimitrakopoulou is inspired by the influence of haiku, and creates images of the seasons by giving form to their essence through transformations in parts of trees. She engaged with the tree in painting since the time of her studies. Like in the early work of Piet Mondrian (1872-1944), she found the tree may become a vehicle towards abstraction.
Dimitrakopoulou manages with but a few elements to offer a rich feeling that opens a magical world within us. Her visual ginkgo are strictly selected with references to light, shapes and colors. The tree is always before a pure background. Thus she clearly illustrates for the viewer its role as an intermediary link between earth and sky. The trunk acts as a bridge between root and branch. It originates in the earth as a solid foundation and reaches for the sky as a transcendental telos.
The way in which the tree moves from one season to the next reflects the transformations in nature and at the same time forms part of a rhythm, which reveals a development from the solid to the void - and by extension - from materiality to spirituality. Dimitrakopoulou is interested in the matter of rhythm. The repetition that she aims for in her diptychs, with a different arrangement in the correlation between them, creates a rhythmic effect that corresponds to life’s internal mechanisms.
The tree acquires form in the spontaneous style of calligraphy inspired by Japanese art. The final result is of a coordination. Expression is Dimitrakopoulou’s orientation, without preliminary sketches or rational schedule. She coordinates with herself and - by extension - the cosmos. The philosophy of Zen, which suggests meditation as a key to an ideal lifestyle in its authentic and pure form, opens the way that leads to creation. The result is not predefined, but always revealed through surprises.
Spring: Two independent works of different shapes. The tree combines leaves with flowers. It expresses the feeling of violent birth - a celebration through pain. The energy is confused and diffused.
Summer: Two pairs of vertical works set at different levels. The feeling is light and playful. A play of colors on the leaves and branches while permeated with warm energy. The sun deconstructs the colors. Heat and light create optical illusions.
Autumn: Four pairs of vertical works set at different levels. Autumn is a transitional season between summerly relaxation and winterly austerity. It expresses a feeling of melancholy. The leaves rustle in the wind. The branches, devoid of color, form abstract linear configurations. The curvature of shapes creates a strong rhythmic effect.
Winter: Two separate square works, and a third one, oblong. The branches begin to become bare. Nature matures, freezes and tends to decline. Winter expresses a passing towards death – an unworldly condition, an end that could at the same time be a beginning.
The seasons of the year represent a full life cycle. Each season has its own properties, its own poetry and beauty. With her painting Dimitrakopoulou clearly presents the natural sequential transition from spring to winter, as if it were our lives. Her survey of the seasons eventually brings forth the conclusion that, despite the apparent variety in the passing of time, the aesthetic result is uniform.
Megakles Rogakos
ACG Art Curator & Historian
The American College of Greece